Etiket: geleceğini

1497 yılında, 22 yaşındaki hırslı bir genç, mükemmel mermer bloğunu bulmak için İtalya’nın Carrara kenti üzerindeki taş ocaklarına gitti. Onu bulana kadar aylarca aradı. Adı Michelangelo’ydu ve mermer onun ölümsüzlüğüne dönüştü: “Pieta.” O zamandan bu yana Bernini ve Canova gibi diğer birçok dev, Carrara’nın taşına keskilerini yerleştirdi. Şimdi, ukala bir tane var. Önceki yıldız yıldızları gibi o da tek bir isim kullanıyor: Robo. Robo, sanat dünyasında devrim yaratan, olağanüstü hassasiyetle ve rekor sürede heykel yapan robot filosunun bir parçası. Ama herkes mutlu değil. Bir sanatçı bize Michelangelo’nun mezarında ters döneceğini söyledi.

Apuan Alpleri’nin inişli çıkışlı tepeleri kuzey Toskana boyunca 30 mil boyunca uzanıyor. Yaz aylarında bile göz kamaştıran zirveleri karla kaplı görünüyor. Ama yaklaş. Kar değil, mermer. Ormanları temizleyin, toprağı yıkayın ve dünyanın en çok aranan mermeriyle dolu dağları bulacaksınız.

Bill Whitaker: Harika.

Giacomo Massari: Evet. Artık Michelangelo’nun geçmişte kullandığı taşları bulabileceğiniz Ravaccione Vadisi’ne yaklaşıyoruz.

Heykel yapan robotlar üreten Robotor şirketinin CEO’su ve kurucu ortağı Giacomo Massari ile seyahat ediyorduk.

Bill Whitaker: David’in heykelinde bundan biraz var mı?

Giacomo Massari: Evet.

Burası Michelangelo’nun antik ülkesiydi. Taş ocağı üstüne taş ocağının yanından geçtik. Carrara’nın üzerinde 600’den fazla dağ var. Parlak kayanın parıltısı çok yoğundu, birdenbire karanlığa doğru itildik…

Bill Whitaker: Şuna bakın.

…. Mermer Dağı’nın tam kalbine giden bir tünel. Daha ileri gidemeyene kadar yolculuk yaptık.

Giacomo Massari: Çalışmamız buradan başlıyor. İlk zor kısım taşı almaktır.

Taş ocağı işçilerinin katedral dediği yere vardık.

Giacomo Massari: Evet, düşmemeye çalışalım.

Aşağıya doğru giden yol mermer çamurdan dolayı yapışkandı.

Giacomo Massari: Katedral.

Bill Whitaker: Bu muhteşem.

Yerden taş duvarlar üzerimize yükseldi. Giacomo Massari bize Carrara madencilerinin 200 yıl boyunca geniş mağarayı kazdığını söyledi. Robotor’un bir sonraki projesini görmeye geldik: demiryolu vagonu büyüklüğünde devasa bir mermer blok – 200.000 poundluk kusursuz Carrara taşı.

Bill Whitaker: Bu binayı buradan taşıyacak mısınız?

Giacomo Massari: Bu büyük çocuğu buradan taşıyacağız.

Bill Whitaker: Nasıl?

Giacomo Massari: İki vinç ve onu kaldırmak için devasa bir kamyon olacak.

Michelangelo’nun zamanında mümkün olmayan bir başarı. Ama o zaman bu da değildi:

Robo’yla tanışın. Heykeltraşlık görevini yürüten robot ekibinden biri. Leonardo da Vinci’nin alametifarikası olan şapkasının değiştirilmesini izledik. Çekiç ve keskiyle değil, 13 metrelik çinko alaşımlı kol ve elmas kaplı dönen parmakla. Su jetleri Leonardo’yu serin tuttu. Bu Robbo’nun bir haftalık işiydi ve kalan iki hafta daha vardı.

Bill Whitaker: Peki, eğer bunu eski yöntemlerle, çekiçle ve keskiyle yapsaydınız, ne kadar sürerdi?

Giacomo Massari: En az on kat daha fazla.

Bill Whitaker: On kat daha mı uzun?

Giacomo Massari: Evet, kesinlikle.

Massari bize sayıları yedi olan ve artmaya devam eden mekanik personelinin hiçbir zaman uyumadığını, hastalanmadığını veya tatile çıkmadığını söyledi. Robotları otomobil sektöründen çıkardı ve onlara daha büyük beyinler verdi.

Robotor’un aynı zamanda heykeltıraş olan baş teknisyeni, sanatçının modelini 3 boyutlu bir dosyaya dönüştürüyor. Bu, robota son yarım santimetreye kadar tam olarak nereye oyması gerektiğini söyleyen karmaşık bir talimatlar dizisi oluşturur.

Bill Whitaker: Bir robot ve bilgisayar ne kadar iş yapıyor ve bir insan sanatçı ne kadar iş yapıyor?

Giacomo Massari: Makinelerle yapılabilen işlerin çok yüksek bir yüzdesinden bahsediyoruz.

Bill Whitaker: Ne kadar?

Giacomo Massari: Yüzde 99 gibi.

Bill Whitaker: Yüzde 99 mu?

Giacomo Massari: Evet. En önemlisi olan son %1’lik kısım ise halen atölyemizde yüksek vasıflı ustalar tarafından yapılmaktadır.

Sadece yüzde biri mi? Ancak Massari bize bu %1’in aylarca insan emeğine dönüşebileceğini söyledi. Ancak bot kullanmanın hile yapmaya benzediğini merak ettik.

Bill Whitaker: İşin yüzde 99’unu yapan bir robotunuz varsa, sanat nerede?

Giacomo Massari: Fikir olarak. Bir makinenin nasıl programlanacağı bir sanat eseridir çünkü sanatsal bir yöntemdir. Cihazı istediğiniz gibi programlayabilmeniz için şekillendirilmiş bir arka plana sahip olmanız gerekir.

Massari, diğer ünlüler gibi Michelangelo’nun da perde arkasında anonim olarak çalışan düzinelerce çırak çalıştırdığını söylüyor. Şimdi sıra robotlarda. Ancak her sanatçı maaş bordrosunda bir robotun bulunduğunu kabul etmek istemez. Kimliklerinin gizli kalması konusunda ısrarcı olan ünlü sanatçıların ısmarladığı, fotoğrafını çekemediğimiz işler vardı.

Bill Whitaker: Neden bu?

Giacomo Massari: Sanırım korkuyorlar. Çünkü çoğu insan doğrudan “Bu sanat eserinin bir robot tarafından yapılmasını ister miydiniz, evet mi hayır mı?” diye sorsanız on kişiden dokuzu hayır derdi.

Bill Whitaker: Sizce insanlar “Bütün işi robot yapıyor mu?” diye düşünebilirler mi?

Giacomo Massari: Evet. Ancak bu fikrinizi daha zayıf veya daha güçlü yapmaz. Fikriniz kötüyse robotla ya da elle yapabilirsiniz ancak ortaya çıkan eser kötü olacaktır. Ama fikriniz iyiyse robotla yapsanız da yapmasanız da yine iyi olacaktır.

Ancak Toskanalı sanatçı Michael Monferroni bize yalnızca insan dokunuşunun ilahi olanı taştan çıkarabileceğini söylüyor… ve şöyle görünüyor:

Monferroni bize Michelangelo’nun asla robot kullanmaya başvurmayacağını ve kendisinin de başvurmayacağını söylüyor ve ustanın eserinin robotlar tarafından kopyalandığını görmekten umutsuzluğa kapıldığını söylüyor.

Michael Monferroni (Monferroni İtalyanca konuşuyor/Çeviren: Whittaker) Bu saygısızlıktır, Bize söyledi. Heykel yapmak bir tutkudur. Robotlar bir iştir.

Monferroni keskiyi ilk kez yedi yaşındayken eline aldı ve bu işi babasından öğrendi. Artık bu beceriler yok olma eşiğinde.

Bill Whitaker: Bir makine kullanırsan makineye dönüşeceğini söylemiştin.

Michael Monferrone (Monferrone İtalyanca/Whitaker çevirisiyle konuşuyor) Evet, çünkü zihniniz teknolojiyle sınırlıdır. Bize söyledi. Bu sadece robota giden bir bilgisayar programı. Elle bir sanat eseri yaratmanın tatminini kaybedeceksiniz.

Monferroni yalnız değil. Prestijli Carrara Heykeltıraşlar Birliği de robotlara karşı çıkıyor. İtalya’nın sanatsal mirasının tehlikede olduğu konusunda uyarıyorlar.

Barry

Barry X Ball, New York’ta yaşayan çağdaş bir sanatçıdır. Dünyanın önemli müzelerinde sergilenen eserlerinde göz alıcı taşlar kullanıyor. Kendisi Carrara’da düzenli olarak alışveriş yapıyor. Bu blokların maliyeti yaklaşık 300.000 dolardı ve yakın zamanda yaptığı bir gezide bir robot da satın aldı. Paul bize bunu kullandığı için ateş altında kaldığını söyledi.

Barry Bunu yapmaya çalışmayın. Biz de buna eklemeye çalışıyoruz.

Bill Whitaker: Bunun hile olduğu yönündeki eleştirileri duyduğunuzu biliyorum. Böyle düşünen insanlara ne diyorsunuz?

Barry x Ball: Öncelikle süreci anlamıyorlar. Baskı yaptığımızı sanıyorlar ve robot bir heykeli çıkarıyor. Biz insanlar olarak bu yaratıcı sürecin tam ortasındayız.

Paul bize robotun imkansız sanatı mümkün kıldığını söyledi. Örneğin Michelangelo’nun “Pieta Rondanini”sini ele alalım. Ölümüne kadar üzerinde çalışmaya devam etti.

Paul, tamamlanmamış işin taramasını kullanarak yeni bir şey yarattı.

Pavlus, İsa’nın kaba yüzü yerine, Tanrı’nın Oğlu’na ölmekte olan Michelangelo’nun yüzünü verir.

Kaideyi ve daha fazlasını genişletti.

Daha sonra robot topun yeni betası ortaya çıkana kadar taşı soyarak çalışmaya başladı. Top bazı görünür taşlama izleri bıraktı.

Bill Whitaker: Sanki insanların robotun…

Barry X Ball: Kesinlikle

Bill Whitaker: -Bunda ortak mı?

Barry

Paul bize her robot için altı son oyuncu çalıştırdığını söyledi. Evi Milano’da bir müzede sergileniyor.

Carrara’daki madenciler, taş ocaklarından yılda yaklaşık bir milyar ton mermer çıkarıyor. Çoğu mutfak ve banyo tezgahı için tasarlanmıştır. Çağdaş sanatçılar, işlenmesinin çok zor ve zaman alıcı olması nedeniyle mermerden kaçınmaya başladı. Rbotor, robotların ağır işleri yaparak Carrara’nın sanatsal servetini canlandırdığını söylüyor.

Richard Erdmann: Dürüst olmak gerekirse hiç kimse sert kesmeyi gerçekten sevmez. Bu zor bir iş. Testereyi çalıştırın, büyük bloklara çarpın. Yani, herkes bunun bir kısmını dağıtabildiği için gerçekten heyecanlı.

Vermontlu sanatçı Richard Erdmann, yaklaşık bir yıl önce Carrara’daki ekibine bir robot eklediğini söyledi. İki sırt ameliyatından ve sektörde 40 yıldan sonra mekanik yardıma hazırdı.

Richard Erdmann: Bir robotun diğer yararlı yanı da hiçbir hatanın olmamasıdır. Elini kestiğinde…

Bill Whitaker: Hata yok mu?

Richard Erdmann: Hayır. 5 inçlik bir bıçak olan elmas testereyle elle keserken, deseninizi pergelle takip edersiniz ve eğer kesici yeterince yetenekli değilse, bu çok ileri gidebilir. Bu yanlış. Robo oldukça doğru.

Erdmann’ın heykelleri dünya çapında yüzden fazla galeri ve müzede korunmaktadır. 1983 yılında muhteşem eseri “Geçit”i sundu.

700 ton ağırlığındaki İtalyan kireçtaşı bloğundan kesilmiş devasa bir heykel. Elmas testere, matkap ve cilalama ekibinin kullanıldığı çalışma iki yıl sürdü. Erdmann, Robbo’nun yardım edeceğini söyledi.

Bill Whitaker: Robot meslektaşınızmış gibi mi görünüyor?

Richard Erdmann: Bu sadece bir makine değil. O kol hareket ettiğinde ben de onun bir parçası oluyorum. Tasarımınızı takip eder. Bu senin bir parçan. Bu bir makine ve bu konunun dışında. Dost canlısı. Hepimiz onu seviyoruz. Bundan kaçış yok.

Bill Whitaker: İlk başta robotlara şüpheyle mi yaklaştınız?

Richard Erdmann: Evet öyleydik ama bunu kabul etmek gerekiyor. Robotlar sayesinde işler o kadar hızlı değişiyor ki, robotu işine uyarlamayan sanatçı aslında onu geride bırakan sanatçı olacak.

Erdmann, robotunun artık işin yaklaşık yarısını yaptığını söylüyor. Daha sonra mermeri parıldayana kadar cilalama görevini üstleniyor, elmas parmağın hala ulaşamadığı zor ulaşılan yerleri bitiriyor. En azından henüz değil.

Şimdilik Michelangelo’nun çıkaracağı sesler hâlâ yankılanıyor. Mermer nesiller boyu burada kalacak ama sesin ne kadar dayanacağını merak ettik.

Yapımcılığını Heather Abbott üstleniyor. Saha yapımcısı Sabina Castelfranco. Yardımcı Yapımcı, Lakery Scott. Yayın asistanı Maria B. Campbell. Sean Kelly’nin Düzenlediği.