Cezayir’in Todja kasabasında doğan Kabyle şairi Salima Saadi, yaklaşık 11 yaşından beri yazıyor ve sözlerinin merkezinde kökleri her zaman yer alıyor.
“Berberi kültürü doğduğumdan beri gece gündüz her gün yanımdaydı” dedi.
Latince zeytin ağacı anlamına gelen Ole Femme takma adından, her gün taktığı Berberi takılarına kadar mirası, gittiği her yerde onu takip ediyor.
Saadi, “Bütün bunlar bir şeyleri yansıtıyor,” dedi ve ekledi: “Bütün bunlar bir kimlik mücadelesini yansıtıyor.”
Şiirleri, sömürgeci bir isim olan Berberiler olarak da bilinen Amazigh halkının maruz kaldığı baskı karşısında yüzyıllardır süren kültürel dirence bir bakış sunuyor:
Bana Berberi diyorlar
Köklerim ve dönüm noktalarım açısından zengin
Tüm anlamsız kısıtlamalardan özgür ve özgürüm
Zeytin ağaçları yetiştiriyorum, bütün geçmişim onlarla bağlantılı
Sakin ol yoluma devam ediyorum
Cesur ölülerimizin uzun zamandır bizim için çizdiği ufuklara doğru
Kanada ve dünyanın geri kalanı 2025 yılını karşılarken, Kuzey Afrika’nın yerli halkı Berberiler, yeni yıllarını (2975) kutlayarak atalarının kültürlerini koruma çabalarını sürdürüyorlar.
Ocak ayı, bir takvim etkinliğinden çok daha fazlası, Berberi kültürlerinin binlerce yıl boyunca gösterdiği dayanıklılığın bir sembolüdür.
12 Ocak’tan itibaren topluluklar, kadim geleneklerini onurlandırmak, arkadaşları ve aileleriyle yeniden bir araya gelmek için çeşitli tarihlerde bir araya geliyor.
Saadi yakın zamanda ilk şiir koleksiyonunu yayınladı. Ole Femme ParçalarıAklında tek bir hedef var: Metinlerini genç nesille paylaşmak.
“[I’d like them] Saadi, “Onlar bizim gururumuzu anlamalılar, biz de bundan gurur duymalıyız, çünkü bu, hâlâ ayakta olan, çok mevcut ve çok uzun süre hayatta kalmaya kararlı olan 1000 yıllık kültürlerden biri.” dedi. .
Gençler için, kimliğine güvenen ya da ikili kimlikli kişilikler için kültür elçilerine sahip olmanın önemini vurguladı.
“Değerlerinizi geri getirecek ve kim olduğunuza ikna olmanıza yardımcı olacak bir rol modeline sahip olmak önemli” dedi. “Kökenlerimizi bilmek ne büyük bir hazine.”
“Hemen büyükannemi düşünüyorum.”
Amazigh halkı, başta Moritanya, Fas, Mali, Nijer, Cezayir, Tunus, Libya ve Burkina Faso gibi ülkeler olmak üzere Kuzey Afrika’ya yayılmış çeşitli etnik gruplardan oluşuyor. Ayrıca Mısır’daki Siwa Vahası’nda ve Kanarya Adaları’nda da bulunur.
Fas’ta 14 Ocak resmi tatil olarak kabul edilirken, Cezayir’de yeni yıl 12 Ocak’ta kutlanıyor. Ocak ayı tarım takviminin başlangıcını işaret eder ve Amazigh halkının doğayla olan derin bağından kaynaklanan bir kutlamadır.
Montreal’in Mile End semtindeki La Khaïma restoranının sahibi ve şefi Atiq Ould için ataları ve vefat edenler hakkında düşünmenin zamanı geldi.
Moritanya’nın bir köyü olan Ifejarine’deki gençliğini hatırlıyor; burada yeni yıl, ailesinin develeri için hayati önem taşıyan tuz arayışında çölde yapılacak büyük bir yolculuğun başlangıcını işaret ediyordu.
Büyükannesi uykusuz geceler geçirir, rehberi olan yıldızlı gökyüzünü inceleyerek, topluluğu için Berberi yeni yılının başlangıcını tahmin etmek için desenler kullanırdı.
Ould, “‘Amazigh’ dediğinizde aklıma hemen büyükannem geliyor” dedi. “Her seferinde çok fazla duygu yaşıyorum.”
Tuz arayışı olarak başlayan şey, atalarından kalma mirasını yeniden keşfetmek için daha derin bir yolculuğa dönüştü. O ve arkadaşları, “modern” kültürün gelişiyle birlikte kendi kültürünün bazı yönlerinin silineceğini düşünerek çocukluğunda izlediği yolu takip ettiler.
Weld, “Büyükannemi tanımak gibi bu bilgilerin çoğunu kaybettik ve bu beni üzüyor çünkü onun ne kadar ilgili, enerjik ve sofistike olduğunu bilmiyordum” dedi.
“Maalesef benim neslim bu geleneklerin korunması için yapılması gerekenleri yapmadı.”
Gençliğinde insanların kendi kültürünü nasıl “ilkel” olarak gördüklerini ve kültürel kimliğini anlamanın ne kadar zor olduğunu hatırladı.
Şimdi kökleri hakkında daha fazla bilgi edinmek için büyükannesinin nesliyle bağlantı kurmaya çalışıyor.
Ould, restoranında Moritanya Amazigh kültürünün elçisi olarak çalışıyor. Ocak ayında basit yemekler pişiriyor ve bunları hayatın her kesiminden Montreallilerle paylaşmaktan mutluluk duyuyor.
Herkesin hayatın sadeliğini tatmasını istiyorum” dedi.
Gençler mirası korumaya kararlı
Ayman Amarir gibi genç Berberiler de geleneklerini korumaya kararlılar.
Amazighs Marocains du Canada grubu, 11-25 Ocak tarihleri arasında mum süsleme ve bilezik yapımı atölyeleri, pasta tadımları ve Tifinagh’a giriş de dahil olmak üzere bir dizi etkinliğe ev sahipliği yapmak için Dar Al Maghrib’deki Fas Kültür Merkezi ile işbirliği yapıyor. Amazigh alfabesi. Faslı müzisyenlerin bir performansı da planlanıyor.
Chalouh topluluğunun bir üyesi olan Amarir, bu atalardan kalma uygulamalara aşinadır.
“Evi bizimle paylaşarak kültüre olan bu yakınlığı korumamızı sağlayanlar annem ve babamdır” dedi.
Amarer, Fas’ın Imouzer Ida veya Tanan kasabasında ve ülkenin diğer bölgelerinde ailelerin, komşuların ve arkadaşların, bölgeye bağlı olarak mısır irmiği veya arpadan yapılan bir püre olan tagula yemek için bir araya geldiğini açıkladı. Tabaklardan birinde hurma çekirdekleri saklı.
“Tarihi bulan kişi [pit] Amarer, “Kendisine göre yılın şanslı kişisi o” dedi.
Genç Montrealli, bu anıları aklında tutarak, daha fazla gencin değer verdiği kültürü keşfetmesini teşvik etmeyi amaçlıyor.
“Grup büyüyor, bu yüzden doğru yoldayız” diye ekledi. “Bu beni gururlandırıyor ve kültürümüzden bu kadar çok insanın yanı sıra ilgilenen yabancıların da olması beni mutlu ediyor.”
Burada kalacak bir kültür
Cezayir’in Jemaa Saharij köyünden Montrealli Wardia Belkalem için çocuklarına atalarının geleneklerini yaşatmak çok önemli.
“Buraya göçmen olarak gelen bizler, bu anları memleketimizde yaşadık” dedi. “Bu gelenekler nesilden nesile kalmalı”
Kanada ve dünyanın geri kalanı 2025 yılını karşılarken, Kuzey Afrika’daki yerli topluluklar da “Ocak” olarak bilinen kendi Yeni Yıllarını kutladılar. 2975 yılını müjdelediler. Çoğu kişi için bu bir sevinç zamanı ama aynı zamanda kültürlerinin dayanıklılığını düşünmek için de bir fırsat.
Belkalem için yeni yılı kuskusla kutlamak olmazsa olmazlardan. Sofranın çiftçilerin geçen yıl hasat ettiği mahsullerle süslenmesi gerektiğini söylüyor.
Bir başka kabile geleneği de küçük çocukları tahta veya kil kaselere koymak, onlara güç vermek için sembolik bir jest.
Daha sonra hayatlarını “tatlı ve güzel” kılmak için çocukların başlarına tatlılar ve çikolatalar dökülür. Ebeveynler ayrıca geçen yıl kötü olan her şeyi ortadan kaldırmak için saçlarından bir tutam kestiler.
Belkalem bu yıl üst üste üçüncü kez toplumu ve diğerlerini bir araya getiren bir etkinlik düzenledi. Sergide Saadi’nin sunduğu şiirlerden oluşan bir koleksiyonun yanı sıra geleneksel yiyecekler, Kabyle kıyafetleri, takılar ve geleneksel nesneler yer aldı.
Belkalem, “Çocuklar büyüdüklerinde burada geçirdikleri anları deneyim ve katılımla hatırlayabiliyorlar” dedi.
Olaylar ne olursa olsun Amazigh kültürünün asla yok olmayacağına inanıyor.
“Bu bizim kanımızda, damarlarımızda” dedi.