Kanada, Trump’ın ikinci başkanlığına hazırlanırken ve Çin ile Rusya’nın egemenliğine yönelik tehditler artarken, Ottawa, yıl sonundan önce serbest bırakılması planlanan Eskimo liderleriyle uzun süredir beklenen Arktik dış politikasına son rötuşlarını yapıyor.
Inuit liderleri ve federal bakanlar, Kuzey Kutbu büyükelçisinin yeniden görevlendirilmesini de içermesi beklenen politikanın ayrıntılarını tartışmak üzere Cuma günü Ottawa’da bir araya geldi.
Kraliyet-Yerli İlişkileri Bakanı Gary Anandasangari, CBC News’e yaptığı açıklamada, Dışişleri Bakanı Mélanie Jolie’nin Inuit ortaklarıyla bu göreve birini aday göstermek için çalıştığını söyledi.
Bu sonbaharın başlarında, ABD federal hükümeti Michael Sfraga’yı ABD’nin Kuzey Kutbu’ndaki ilk Büyük Elçisi olarak atadı.
Inuit Tapiriit Kanatami’nin şefi Natan Obed, “Müttefiklerimiz ve diğer tüm ulus devletlerle daha diplomatik bir zeminde oynamanın bir ulus olarak bizim için stratejik olacağını düşünüyorum” dedi.
Bu göreve atanan kişi, ABD Başkanı seçilen Donald Trump’ın Kanada’ya savunma harcamalarını artırma yönündeki baskısı, yerli hakları konusunda gerilim ve Çin ile Rusya’dan gelen tehditler de dahil olmak üzere ciddi zorluklarla karşı karşıya kalacak.
Jolie Cuma günü gazetecilere Fransızca olarak “Kuzey Kutbu’na yatırım yapıyoruz” dedi. ABD’nin Kanada’dan yapmasını beklediği şey budur ve bu nedenle savunma yaklaşımımızın da bir kazan-kazan durumu olduğuna inanıyoruz.”
Önümüzdeki yirmi yılda savunmaya 73 milyar dolar daha harcamayı taahhüt eden Kanada’nın yeni savunma politikası, Kuzey Kutbu’na yönelik tehditlere odaklanıyor. Plan, Kanada’yı NATO’nun üye ülkeler için ulusal GSYİH’nın yüzde 2’sine denk gelen askeri harcama hedefine yaklaştırmayı amaçlıyor; ancak Kanada bu hedefe 2030’lara kadar ulaşamayacak.
Calgary Üniversitesi Askeri Güvenlik ve Stratejik Araştırmalar Merkezi’nin geçici müdürü Rob Hubert, Kanada’nın bedavacı olarak görülmesi konusunda gerçek bir risk bulunduğunu söyledi.
“Kanada hükümetleri Kuzey Kutbu’nun egemenliğini koruma konusunda büyük konuşma eğiliminde ancak yeterli önlem alma eğiliminde değiller” dedi.
“Düşmanlarımızın hazırlanmak için bizi 2030’lara kadar bekleyeceğini düşünmek saçma.”
Kanada ABD’nin tehdidiyle karşı karşıya
Hubert, Kuzey Kutbu’nun, Rusya’nın en kuzeyinden nükleer silah fırlatılmasından giderek daha fazla söz eden Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in oluşturduğu tehditleri hafifletmek için sıfır noktası olduğunu söyledi.
Pekin’in Rusya’nın liderliğini takip etme ve Tayvan gibi Çin’den haksız yere ele geçirdiğini düşündüğü bölgeleri geri alma niyetinde olduğunun sinyalini verdiğini söyledi. Eğer bu gerçekleşirse, Çin’in Hint-Pasifik bölgesindeki ABD birliklerinin yoğunlaşmasının azalmasını engellemek için Kuzey Kutbu’nda konuşlanma başlatabileceğini söyledi.
Hubert, “Bu, Amerikalıları dışarıda tutmakla ilgili” dedi.
Kanada’nın önümüzdeki zorluklarla yüzleşmeye hazır olmadığını da sözlerine ekledi.
Çin, Hubert’in derin deniz kablolarını tehlikeye atabileceğini söylediği derin dalış denizaltısıyla donatılmış biri de dahil olmak üzere buz kırıcılar inşa ediyor.
Ottawa ayrıca yeni buz kırıcılar inşa ediyor ve denizaltı filosunu değiştirmeyi planlıyor, ancak Kuzey Amerika Havacılık ve Uzay Savunma Komutanlığı (NORAD) için Kuzey Kutbu’nda geliştirmekte olduğu uzun menzilli füze takip sistemi 2033 yılına kadar tam olarak faaliyete geçmeyecek.
Kanada, Kuzeybatı Geçidi konusunda ABD ile de sürtüşmelerle karşı karşıya kalabilir. Eski ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo, Trump’ın Beyaz Saray’daki ilk döneminde Kanada’nın deniz yolu iddialarını “gayri meşru” olarak nitelendirerek reddetti.
Eskimo liderleri, bahardan bu yana yeni bir Kuzey Kutbu dış politikası geliştirmek için Julie ve onun Küresel İlişkiler ekibiyle birlikte çalışıyor. Obed, bunun Kuzey Kutbu’nu etkileyen dış görüşmelere Eskimoların katılımına izin verecek ilerici bir strateji olacağını söyledi.
Inuit liderleri yeni altyapı yaratmayı umuyor
Obed, Kanada’nın Yerli halklarla işbirliği yapma biçiminde yenilik yapabileceğini, Eskimoların katılımını göz ardı eden ve hatta Kanada’nın Kuzey Kutbu üzerindeki egemenliğini savunmak için Eskimoları kuzey Quebec’ten Yüksek Kuzey Kutbu’na taşıyan sorunlu bir tarihin ötesine geçebileceğini söyledi.
Obed, “Topluluklarımızın Kuzey Kutbu’nun militarizasyonu üzerinde hiçbir etkisinin olmadığı fikrinden gerçekten uzaklaşabileceğimizi umuyorum” dedi.
“Bu politika ve Kanada Hükümeti ile Inuit arasında devam eden olumlu ilişki, insan haklarımıza yönelik bu şok edici saygısızlık mirasının ötesine geçmemize ve bizi tartışmanın bir parçası olduğumuz bir yere getirmemize olanak tanıyor.”
Kuzey Kutbu’nda yeni savunma tesisleri geliştirilirken Eskimo liderleri, federal hükümetin kendi topluluklarında yeni yollar, su ve sanitasyon altyapısı da inşa edeceğini umuyor.
Aynı zamanda yeni limanların ve deniz hangarlarının ortak kullanımını da düşünüyorlar; bu, Kanada’nın 2026’da yeni F-35 savaş uçaklarının ilk teslimatını alması durumunda, gelişmiş güvenlik önlemleri gerektirdiğinden zor olabilecek bir şey.
Anandasangari, Kanada’nın Kuzey Kutbu’nda inşa ettiği her şeyin yerel topluluklar tarafından kabul edilmesi gerektiğini söyledi.
“Kuzey’e ve özellikle Eskimolara karşı sömürgeci bir tutum sergilemeye devam edemeyiz” dedi.
“Konuşmanın ve karar alma sürecinin büyük bir parçası olmalılar.”