First Nations liderleri, Ottawa’nın son dönemdeki bütçe açığını Yerlilerin Kraliyete karşı yasal iddialarına bağlamasının ardından federal hükümeti eleştiriyor ve özür talep ediyor.
Liberal azınlık Pazartesi günü yıllık sonbahar ekonomik beyanını Avam Kamarası’nda sundu; bunu sunması gereken kişinin aniden istifa etmesi ve iktidar partisini kaosa sürüklemesiyle ortaya çıkan siyasi kargaşanın ortasında.
Eski Maliye Bakanı ve Başbakan Yardımcısı Chrystia Freeland, istifasından önce 2023-24’te federal bütçe açığını 40 milyar dolar veya altında tutacağına söz vermişti ancak açıklamada 61,9 milyar dolarlık bir açık ortaya çıkmıştı.
Hazine Bakanlığı, bu fazlalığı öncelikle Yerlilerin yasal taleplerini çözüme kavuşturmak için yapılan 16,4 milyar dolarlık “önemli bir tek seferlik” harcamaya bağladı; bu, Anishinabek Ulusal Yüksek Konseyi başkanının hızlı ve güçlü bir şekilde kınadığı bir şeydi.
Linda DePassage Salı günü yaptığı basın açıklamasında, yorumun “tamamen saçma” olduğunu ve “İlk Milletleri karalayan ve günah keçisi ilan eden sömürgeci zihniyete geri döndüğünü” söyledi.
“Hükümetin First Nations ile ilişkiden daha önemli bir ilişki olmadığını söylemesi, bu tür bir iftira kesinlikle utanç verici.”
Örgütü Ontario’nun 39 İlk Milletini savunan DePassage, Liberal hükümetin bu zor kazanılmış uzlaşmalara işaret ederek iktidarsızlığını açıklamasını mantıksız ve gerçeklikten sapma olarak nitelendirdi.
Basın açıklamasında “Aslında topraklarımıza göç eden yerleşimcilerle paylaştığımız, topraklarımızdan alınan kaynaklardan alınan paradır” dedi.
“Anishinabek Milleti, hükümeti bu açıklama nedeniyle özür dilemeye çağırıyor.”
Ülke çapındaki şefleri temsil eden bir savunuculuk örgütü olan İlk Milletler Meclisi de açığın açıklanmasına itiraz etti.
Ulusal Şef Cindy Woodhouse Nepinak Salı günü yaptığı açıklamada, “Bu açıklamalar yanıltıcıdır çünkü bu iddialar Kanada’nın First Nations’a karşı yükümlülüklerini yerine getirmemesinin sonucudur.” dedi.
“Hükümet, doğal haklarımızı sorgulayan hukuki mücadelelere kaynak harcamak yerine, Kanada ekonomisini büyütecek ve uzlaşmayı teşvik edecek sürdürülebilir, hedefli yatırımlara öncelik vermeli” diye ekledi.
Manitoba Şefleri Derneği (AMC), Freeland’in sürpriz istifası öncesinde ve sonrasında Avam Kamarası’ndaki huzursuzluk ve siyasi çekişmenin “sadece yıkıcı değil, aynı zamanda tehlikeli” olduğunu söyledi.
Büyük Şef Vekili Betsy Kennedy bir basın açıklamasında, “Bu, dikkati en savunmasız kişileri etkileyen kritik sorunlardan uzaklaştırıyor” dedi.
“Bu hükümetin sonbahar ekonomik beyanında Birinci Milletlerin önceliklerini ele almadaki başarısızlığı, uzlaşma konusundaki kararlılığına ihanettir.”
AMC, başkentteki huzursuzluğun, siyasi istikrarsızlık ortamında kritik ihtiyaçları karşılanmayan First Nations’ın hayal kırıklığını daha da artırdığını söyledi.
Ekonomik beyan, son 10 yılda First Nations’a yapılan harcamalarda dramatik bir artışa işaret etse de, büyük miktarlar mahkemeler aracılığıyla kazanılan taleplere bağlı, diye devam etti.
Maliye Bakanlığı e-postayla gönderilen bir açıklamayla yanıt verdi.
Bakanlık, “Federal hükümet, Yerli halklara karşı yapılan tarihi yanlışları düzeltmeye kararlıdır ve mali yönetim perspektifinden bakıldığında, ileriye yönelik talepleri tahmin etme ve hesaplama şeklimizi iyileştirmemiz gerektiğinin farkındadır” dedi.
Sorumluluk meselesi
Tartışmanın konusu muhasebede “koşullu yükümlülükler” olarak bilinen şeydir.
Parlamento bütçe yetkilisi, hükümet avukatlarının Kanada’nın mahkemede kaybetme ihtimalinin yüksek olduğuna ve iddianın dolar değeriyle ilişkili olduğuna inandığı durumlarda koşullu yükümlülüklerin kaydedildiğini ve bu durumun gelecekte ödeme olasılığının güçlü olduğunu söyledi.
Dolayısıyla bu rakam, Ottawa’nın, Kraliyet’in belirli talepler, genel arazi talepleri ve davalar yoluyla ne kadar kaybedebileceğine ilişkin en iyi tahmini; geçen yıl bu dönemde Yerlilerin işlerini düzenleyen iki departmanın onlara karşı yaklaşık 1.152 iddiası vardı.
CBC Indigenous daha önce Yerli halklara olan bu tahmini gelecekteki yükümlülüklerin Başbakan Justin Trudeau döneminde yaklaşık yedi kat arttığını (2015’te 11 milyar dolardan 2023’te 76 milyar dolara çıktığını) ve bu durumun parlamento bütçe sorumlusu Yves Giroux’da şaşkınlık ve endişeye neden olduğunu bildirmişti.
Giroux, Temmuz 2024 tarihli bir raporda, “Son yıllarda gösterildiği gibi, koşullu yükümlülükler karşılığına ilişkin harcamalar, federal hükümetin bütçe dengesi üzerinde önemli bir etkiye sahip olabilir” diye yazdı.
Salı günü açıklanan 2024 kamu hesaplarına göre, koşullu yükümlülükler sadece bir yılda 20 milyar dolardan fazla düşüşle 2024’te 56,6 milyar dolara düştü; Maliye Bakanlığı bu düşüşün “büyük ölçüde uzlaşma anlaşmalarına varılmasından kaynaklandığını” söyledi.
Başka bir deyişle, koşullu yükümlülükler, nihai uzlaşmaları değil, yalnızca iddiaların mahkemelere ve müzakerelere ulaşması durumunda gelecekteki potansiyel ödemeleri içeriyor gibi görünmektedir.
Bakanlık, hangi iddiaların hükümeti 16,4 milyar dolar değerinde yükümlülük rezervine ittiğinden bahsetmedi.
Bakanlık, koşullu sorumluluk giderlerinin aktif davayla ilgili olduğunu ve ayrıca devam eden müzakerelerin konusu olabileceğini söyledi.